Denizin ortasında inşa edilen tek Osmanlı yapısı yeniden doğuyor

Tarih kaynaklarında 2. Bayezid döneminde İstanbul 
Boğazı'nda denizin üzerinde inşa edilen ancak depremlerin de etkisiyle 
günümüze kadar ayakta kalmayı başaramayan Sultaniye Köşkü, mimarlar 
tarafından yeniden modellendi.

İstanbul'da Kız 
Kulesi'nden sonra deniz üzerine inşa edilen ikinci yapı olan Sultaniye 
Köşkü'nün Osmanlı Padişahlarından 2. Bayezid zamanında yaptırıldığı 
sanılıyor.

Beykoz Paşabahçe Koyu'ndaki yapıya, 
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde ve İsveçli ressam Cornelius Loos'un 
çizimlerinde de rastlanıyor.

Ayakta olduğu 
dönemde çinileri ve Acem işi işlemeleriyle öne çıkan Sultaniye Köşkü'nün 
1700'lü yıllarda kentte yaşanan depremler nedeniyle tamamen yıkıldığı 
sanılıyor.

Aradan geçen 300 yılda sadece deniz 
içindeki temel kalıntıları bulunan, son günlerde de mimarlar tarafından 
modellenen yapı, yeniden hayat bulacağı günleri bekliyor.

"Kanuni Sultan Süleyman buraya av ve dinlenme için gelirdi"

Tarihi 
yapıyla ilgili modelleme çalışmalarını yürüten Mimar Bayram Çevik, AA 
muhabirine yaptığı açıklamada, Sultaniye Köşkü'nün 10. Osmanlı Padişahı 
Kanuni Sultan Süleyman tarafından da bizzat kullanıldığına dair kayıtlar 
bulunduğunu söyledi.

Kanuni Sultan Süleyman'ın 
buraya av ve dinlenme için geldiği gibi, bazı divan toplantılarını da 
burada yaptığını anlatan Çevik, "1650'li yıllarda var olduğunu Fransız 
Arkeolog Antoine Galland'ın notlarından biliyoruz. Evliya Çelebi de aynı 
dönemlerde

Seyahatnamesi'nde Sultaniye Köşkü'nü 
bezemeleri, süslemeleri ve kullanılan çinileriyle ne kadar şaheser bir 
eser olduğunu ortaya koymuş, hatta İrem Köşkü olarak atıfta 
bulunmuştur." dedi.

Dönemin İsveç Kralı'nın 
Osmanlı mimarisini tanımak amacıyla 1710'da ressam Cornelius Loos'u 
İstanbul'a gönderdiğini belirten Çevik, Loos'un Ayasofya ve Süleymaniye 
camilerinin ardından Sultaniye Köşkü'nü resmettiğini, onun çizimlerinin 
mimari kaynak olarak en sağlam veri olduğunu bildirdi.

1910 
yılında da Mimar Sedad Hakkı Eldem'in "Türk Bahçeleri" kitabında bu 
köşkten bahsettiğini ve plan çalışmalarını yaptığını kaydeden Çevik, 
"Günümüzde de biz mimari olarak elde ettiğimiz verilerin ışığında burayı 
modelledik. Hatta günümüzde daha önce dalgıçlarla kontrol edildiğini, 
orada kalıntıların bulunduğunu biliyoruz. Beykoz Belediye Başkanı Murat 
Aydın'ın da sempozyum çalışmalarında tekrar gündeme getirmesiyle uzun 
süre çalıştığımız eseri modelleyerek kamuoyu bilgisi oluşması için bir 
çalışma yaptık." diye konuştu.

"Buranın hikayeleriyle büyüdük"

Bayram Çevik, mimari çizimi yaparken Loos'un çizimleri ve Eldem'in çalışmalarını baz aldıklarını kaydederek, şöyle devam etti:

"Hatta 
Sedad Hakkı Eldem 'Türkevi Plan Tipleri' kitabında Türk bahçelerini 
anlatırken buradaki mendireklerin kısmen var olduğunu da ifade etmiştir. 
Esinlendiğimiz kaynaklardan biri de o dönem yapısı olan Siyavuş Paşa 
Köşkü'dür. Benzer özellikler gösterir ama Sultaniye Köşkü'nde ondan daha 
fazla bezeme ve süsleme olduğunu kaynaklarla biliyoruz. Yaptığımız 
çalışmada cephede türlü altıgen çiniler kullanılmış ve mermer kaideler 
ile sütunlar kullanılmıştır. Ahşap detaylara da fazlaca yer verilmiştir. 
Beykozlu bir mimar olarak biz buranın hikayeleriyle büyüdük. 
Büyüklerimizden burada mendireğin olduğuna ilişkin kulaktan dolma 
hikayeler anlatılıyordu. Bizim edindiğimiz kaynaklarda Sultaniye Köşkü, 
denizin ortasındaki yapı haricinde, Sultaniye Parkı'nın içinde birkaç 
tane daha yapının var olduğunu biliyoruz. Bu yapılar Padişah buraya 
geldiğinde saray eşrafının da gelip burada konaklaması için kullandığı 
yapılar. Bu yapıların var olduğunu biliyoruz ama köşk kadar mimari 
detaya vakıf değiliz. Onunla ilgili araştırmamız devam ediyor."

"Yeniden inşa edilmesiyle ilgili çalışmalar var"

Eski 
Beykoz Belediye Başkanı Muharrem Ergül'ün bir makalesinde bu konuyu 
gündeme getirdiğini aktaran Bayram Çevik, Beykoz'un şu andaki Belediye 
Başkanı Murat Aydın'ın da bu yapının yeniden inşasıyla ilgili çalışması 
olduğundan bahsetti.

Sultaniye Köşkü'nün İstanbul 
Boğazı'nda deniz içindeki tek Osmanlı mimarisi olduğuna değinen Mimar 
Bayram Çevik, sözlerini şöyle tamamladı:

"Yüzyıllardır 
var olan Boğaz'da biz sadece Kız Kulesi'ni biliyoruz. Kız Kulesi'nden 
sonra deniz içinde inşa edilen tek Osmanlı yapısı diyebileceğimiz bir 
yapı. Yani tarihi böyle bir de envanter oluşturmuş olacağım. Sultaniye 
Köşkü Osmanlı mimarisinde ayrı bir yer tutar. Sebebi de İstanbul 
Boğazı'nda Bizans yapısından sonra, deniz ortasına yapılan tek yapıdır. O 
yüzden Osmanlı mirasını günümüze nakşetmek için bu eserin günümüzde 
tekrar kazandırılması hayati bir önem taşımaktadır."

Muhabir: Muhammed Gencebay Gür