Nöbetçi Eczaneler
Türk Kızılay, lösemi tedavisi gören çocukların kök hücre nakliyle sağlığına kavuşması için hassas bir çalışma yürütüyor. 18 bölge kan merkezi müdürlüklerine gelen 18-50 yaş aralığındaki vatandaşlardan tam kan bağışı için bir tüp, kemik iliği bağışı için 3 tüp kök hücre numunesi alınıyor.
Alınan örnekler, bir gün sonra hava yolu ile Sağlık Bakanlığının Ankara’da bulunan doku tipi belirleme laboratuvarlarına gönderiliyor. Bağışta bulunan kişiler 55 yaşına gelinceye kadar numuneleri TÜRKÖK havuzunda kayıt altına alınıyor.
Eğer numune lösemi hastasıyla eşleşirse TÜRKÖK görevlileri kemik iliği bağışında bulunan kişiye ulaşarak, yeniden bu yöndeki kararı soruluyor.
Kişinin onay vermesinin ardından bulunduğu ilde 5 gün boyunca hastaneye gelen bağışçıya kemik iliğinin daha aktif çalışmasını sağlayacak olan aşılar ve tedavi yöntemi uygulanıyor.
Beşinci günün sonunda 2 ile 4 saat süren bir sürede bağışçının damarından kemik iliği numunesi alınıyor. Cihaza gelen kanın içindeki kemik iliği hücreleri aferez yöntemiyle seçildikten sonra kan yine bağışçının vücuduna gönderiliyor.
İşlem sırasında bağışçının kendi kemik iliği rezervlerine dokunulmazken, bağışçının aynı gün içinde günlük yaşantısına devam etmesi sağlanıyor.
Hastaya ise nakil öncesi yüksek doz kemoterapi uygulanıyor. Sağlıklı bağışçıdan toplanan kök hücrelerin nakledilmesi sonrası hastanın kemik iliğinde sağlıklı kan hücrelerinin üretilip üretilmediği takip ediliyor. Bu süreçte bağışçı ve hasta arasındaki doku uyumunun derecesi, operasyondaki başarı yüzdesini artırıyor.
“4 bin 530 hastamız nakil oldu”
Türk Kızılay Ege Bölge Kan Merkezi Müdürü Dr. Barış Dolaş, AA muhabirine, 2022 yılında 18 bölge kan merkezi müdürlüğünde 111 bin gönüllüden kök hücre numunesi bağışı alındığını söyledi.
TÜRKÖK projesinin Türkiye genelinde 2014 yılından bu yana aynı heyecanla yürütüldüğünü anlatan Dolaş, “Türk Kızılay Ege Bölgesi Kan Merkezini kapsayan İzmir, Aydın, Manisa ve Ödemiş’te bulunan kan bağışı merkezlerimizde 2014 yılından bu yana 107 bin kemik iliği bağışçımızın numunesini aldık. 2021 yılında 6 bin 533 olan bağışçı sayımız bu sene 10 bin 959 oldu.” diye konuştu.
Dolaş, kök hücre bağışçı sayısının artırılması için eğitim faaliyetlerine önem verdiklerini, bu kapsamda mobil ekiplerinin insan yoğunluğunun bulunduğu alanlardan kan bağışı aldıkları sırada mutlaka hematopoetik kök hücre bağışı konusunda vatandaşlara bilgi verdiğini anlattı.
Kök hücre bağışının lösemili hastalara ve ailelerine umut olduğunu belirten Dolaş, “Ülkemizde şimdiye kadar 940 bin kök hücre bağışı yapan gönüllümüzden 16 bin 472 eşleşme sağlandı. Bizler genetik olarak kişinin genetik ikizini arıyoruz. Bu süreçte 4 bin 530 hastamız nakil oldu. Her eşleşme gerçekleşen kişiyle nakli sağlayamıyoruz, bunun da çeşitli nedenleri var.” dedi.
Nakil beklerken yaşamlarını kaybeden lösemi hastası çocuklarının durumunun kendilerini çok üzdüğünü dile getiren Dolaş, ailelerin çocuklarını yaşatmak için verdikleri mücadeleye şahit olduklarını anlattı.
2022 yılında merkezlerine başvuran 500 gönüllünün lösemili çocuklara şifa olduğunu vurgulayan Dolaş, “Bu çok sevindirici ancak bunun sürdürülebilir olması önemli.” diye konuştu.
Kök hücre bağışında bulunan Yılmaz Erkmen ise 2015 yılında babasının yaşadığı rahatsızlıkta kan bulmakta zorlandığı için bağış yapmaya başladığını söyledi.
Vücudunda bulunan kanı bir emanet olarak gördüğünü anlatan Erkmen, “İhtiyacı olan bir hastaya uygun olması durumunda kök hücre bağışçısı olmak istiyorum.” diye konuştu.