Kolesterol Nedir?
Yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir. Vücudumuzda; beyinde, sinirlerde, kalpte, bağırsaklarda, kaslarda ve karaciğerde bulunur. Vücudumuz kolesterolü kullanarak hormon, D vitamini ve yağları sindiren safra asitlerini üretir. Bu işlemler için kanda belirli bir miktarda bulunur. Ancak kolesterolün kanda olması gerekenden fazla miktarda bulunması ciddi sağlık sorunlarına sebep olur.
Kolesterol yükseldiği zaman
Fazlası kan damarlarında birikir ve damarların sertleşmesine ve daralmasına (arteriyoskleroz) yol açar. Bu da kanın akışkanlığını engeller ve kalbi gereğinden fazla yorar. Kardio vasküler risk teşkil eder. Sağlıklı ve dengeli bir yaşam için kanda; belirli bir miktarda kolesterol bulunmalıdır. Total kolesterol düşük; HDL miktarı fazla, LDL, VLDL miktarı az olmalıdır.
Kan kolesterolü neden, nasıl yükselir?
Genetik özelliğimiz kan kolesterolümüzün yükselmesinde etkilidir. Yaşımız ilerledikçe kan kolesterol seviyemiz artar. Cinsiyet önemli bir etkendir. Aynı yaştaki erkeklerin bu seviyeleri, bayanlardan daha yüksektir. Bayanlarda menopozla birlikte erkeklerde olduğu gibi risk teşkil etmeye başlar. Çevresel faktörler dediğimiz; beslenme davranışlarımız ve yaşam şeklimiz kolesterolümüzü sağlıklı seviyede tutmamızda ömür boyu etkilidir. Özellikle kilomuz fazla ise, kalp hastalığı görülme riskimiz daha yüksektir.
Yüksek kan kolesterolünün zararları nelerdir?
Kanda aşırı miktarda bulunduğu zaman, uzun sürede damar duvarında birikir. Bu birikim sonucu damarlarda daralma ve tıkanma oluşur. Hangi damarda birikmişse o damarda belirli sağlık sorunları ve hastalıklar ortaya çıkar.
Kolesterolü kontrol altına almak için ne yapılmalı?
- Bol bol yürüyüş ve spor yapın.
- Taze sebze ve meyve tüketin.
- Düzenli ve ölçülü zeytinyağı kullanın; iyi kötü kolesterol oranınınız dengelensin.
- Her gün 1 avuç kadar kuruyemiş tüketin.
- Süt ve süt ürünleri grubundan olan yoğurt, peynir tüketiminde ölçülü olun.
- Fazla kilonuzu verin.
- Stres kolesterolü yükselten en etkili faktörlerdendir.
- Tam tahıllar tüketin.
- Sofranızda kuru baklagiller haftada 2–3 defa yer verin.
- Kolesterol ve doymuş yağ içeriği yüksek olan sakatatlar, sucuk, salam, sosis, pastırma, margarin, kuyruk yağ, iç yağ, kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal gıdalar, hazır meyve suları gibi şeker içeriği yüksek içecekler, yağ içeriği yüksek soslar, yağda kızartma ve kavurma yöntemleriyle hazırlanan yemekler ve yemeklere lezzet vermesi için kullanılan et ve tavuk suyu kullanmayın.
- Izgara, haşlama, fırında pişirme yöntemlerini kullanın.
- Alkol tüketmeyin.
- Sigaradan uzak durun. Sigara başta akciğer kanseri birçok kansere de zemin hazırlar.
Hareketsiz yaşam da kolesterolü tetikleyen en önemli faktörlerden biri, bu nedenle olabildiğince hareketli yaşamalıyız. Bol bol yürüyüş ve spor yapmak, kolesterol dengesini düzeltmekte etkilidir. Unutmayın, hareket sağlıktır. Ne kadar hareketli yaşarsanız kan kolesterolünüze o kadar sözünüz geçer. Düzenli ve sürekli hareket, kötü kolesterol LDL’yi düşürür, iyi huylu kolesterol HDL’yi yükseltir. Bu arada sadece kilolu olmak değil, çok hızlı kilo vermek de kolesterolü yükselten tehlikeler arasında yer alıyor.